Το “Αγγλικό” σχολείο του Ποταμού
Το 1828 λειτούργησε το νεόδμητο αλληλοδιδακτικό σχολείο του Ποταμού, σύμφωνα με το εκπαιδευτικό σύστημα που καθιερώθηκε κατά την Αγγλική περίοδο, που προέβλεπε υποχρεωτική εκπαίδευση για τα αγόρια.
Σπουδαίος δάσκαλος που δίδαξε στο σχολείο αυτό ήταν ο Πέτρος Μαρσέλος.
Το κτίριο αυτό λειτούργησε μέχρι το 1925 πάντοτε σαν σχολείο αρρένων στοιχειώδους εκπαίδευσης. Για τα κορίτσια νοικιαζόταν ιδιόκτητο οίκημα.
Κατά την περίοδο 1904-1925 πλακοστρώθηκε με μωσαϊκές πλάκες, δωρεά του Ευσταθίου Δηλαβέρη, αγοράστηκαν θρανία, χάρτες, μαυροπίνακες, αναγνωστήρια, αριθμητήρια, έδρες κ.α.
Επίσης απέκτησε υπόστεγο, πλακόστρωτη αυλή, και χωρίστηκε σε δύο αίθουσες.
Το Δηλαβέρειο Δημοτικό Σχολείο Ποταμού
Το 1924 συστήθηκε επιτροπή από τον Ποταμό, η οποία επισκέφθηκε στον Πειραιά τον Κυθήριο μεγαλοβιομήχανο και μεγάλο ευεργέτη των Κυθήρων Ευστάθιο Δηλαβέρη και του ζήτησε να συμβάλει για την ανέγερση Παρθεναγωγείου στον Ποταμό, για το οποίο δεν υπήρχε δημόσιο κτίριο. Ο Δηλαβέρης δέχτηκε να χρηματοδοτήσει το έργο εξ ολοκλήρου.
Το Μάρτιο του 1925 θεμελιώθηκε το ΔΗΛΑΒΕΡΕΙΟΝ του Ποταμού, το οποίο χτίστηκε με 3 αίθουσες, με μεγάλο προαύλιο και στοίχισε 250.000 δραχμές.
Τελικά δεν λειτούργησε σαν Παρθεναγωγείο, επειδή επρόκειτο να συγχωνευθούν τα δημοτικά σχολεία αρρένων και θηλέων και αρχικά μεταφέρθηκαν εκεί τα αγόρια από το «Αγγλικό Σχολείο» με δασκάλους το Δημήτριο Στάθη και τη Γρηγορία Δηλαβέρη.
Το 1929 με τη μεταρρύθμιση του Γεωργίου Παπανδρέου το σχολείο έγινε μεικτό και εξατάξιο και προστέθηκαν οι δασκάλες του Παρθεναγωγείου, Κατίνα Κατσούλη και Μαρία Πρωτοψάλτη. Επειδή οι δάσκαλοι ήσαν 4 και οι αίθουσες ήσαν 3, οι δύο πρώτες τάξεις στεγάζονταν στο Αγγλικό σχολείο. Το 1931 το Δηλαβέρειο έγινε τριθέσιο, οπότε οι μαθητές τακτοποιήθηκαν ανά 2 τάξεις στις 3 αίθουσες του σχολείου με δασκάλους το Δημήτριο Στάθη, τη Μαρία Πρωτοψάλτη και τον Ιωάννη Μελιτά. Ο Δημήτριος Στάθης έμεινε Δ/ντής του σχολείου μέχρι το 1939. Το 1946 η Μαρία Πρωτοψάλτη αντικαταστάθηκε από τη Βούλα Χλαμπέα..
Στο σχολείο αυτό με το μεγάλο προαύλιο και τις τρεις αίθουσες που ενοποιούνταν για τις τελετές, έμαθαν γράμματα οι σημερινοί παππούδες, τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους και ακολουθούν τα δισέγγονα.
Στην σκάλα του γενιές μαθητών φωτογραφήθηκαν.
Στην θεατρική σκηνή και στο γήπεδό του, δάσκαλοι και μαθητές έδειξαν το ταλέντο τους. Εκδρομές , κάλαντα, δενδροφυτεύσεις και άλλες εκδηλώσεις, μένουν ανεξίτηλα χρώματα στις μνήμες.
Μέχρι και Ιατρικό Συνέδριο φιλοξένησε με φόντο το πανέμορφο γεφύρι.
ΠΗΓΗ: Κοσμά Μεγαλοκονόμου: Ποταμός, ιστορία και εικόνες, Κύθηρα 2009
Φωτογραφία από τα μέσα της δεκαετίας του 60: του Μανώλη Σοφίου
Ποίημα του κ. Κοσμά Μεγαλοκονόμου που γράφτηκε για το σχολείο μας, στο οποίο ήταν μαθητής.
